demonology - Mitologia Nordycka

Mitologia nordycka stanowi najbardziej poznaną cząstkę mitologii germańskiej. Informacje o wierzeniach Wikingów pochodzą prawie wyłącznie z czasów, kiedy zaznaczyli swoją aktywność śmiałymi wyprawami do niemalże wszystkich zakątków Europy, do północnych brzegów Afryki, na Ocean Atlantycki odkrywając Islandię i Grenlandię, jak też docierając do brzegów Ameryki Północnej. Światło na mitologię pada więc w okresie między IX a XI w., czyli na schyłkowy okres pogaństwa nordyckiego.

Źródła pisane, inskrypcje runiczne, ikonografia

Ogrom wiedzy o mitologii nordyckiej pochodzi z rodzimego, bardzo bogatego piśmiennictwa (w przytłaczającej większości islandzkiego - stanowiącego w XII i XIII w. fenomen na skalę europejską). Pieśni eddaiczne, tworzone jako anonimowe, pisane dość prostym językiem, zebrane zostały w XIII w. i zatytułowane "Edda" (potocznie "Edda poetycka"). Tematyka mitologiczna poruszana w tych pieśniach utrwalona została w znacznie starszych, niż spisane pieśni, przekazach ustnych. Możliwe, że najstarsze strofy pochodzą z VIII - IX w. Poezja skaldyczna, również często odnosząca się do mitów, tworzona była według bardzo wymagających reguł, które wprowadzały stosowanie wielu zabiegów, które dziś utrudniają jednoznaczną interpretację zawartych w strofach treści. Częste stosowanie, niekiedy bardzo złożonych, kennigów (metafor) na określenie postaci sprawia trudności w ich identyfikacji. Skaldowie pisali głównie na chwałę bohaterów i władców.

Najważniejszym źródłem średniowiecznym pozostaje stworzona ok. 1220 r. jako podręcznik skaldowania. "Edda" Snorriego Sturlusona zwana "Eddą prozaiczną". Snorri jako znawca twórczości poetyckiej z przeszłości zebrał wszystkie ważniejsze dzieła będące zapisem mitów i wyłożył prozą w swojej "Eddzie".

Islandzka twórczość skaldyczna kwitła jeszcze do XIII w. przytaczając niekiedy epizody z mitów. Drobnych informacji o mitach dostarczają liczne sagi, powstające do XV w.

Źródła pozaskandynawskie są rzadkie. Warto wspomnieć o poemacie anglosaskim "Beowulf" odkrywającym dzieje dawnych Duńczyków, traktującym po części o mitologii. Także średniowieczne dzieła Adama z Bremy, Sakso Gramatyka wspominają o dawnych pogańskich obrzędach.

Inskrypcje runiczne są również trudne do interpretacji i niejednoznaczne. Zawierają najczęściej krótkie informacje z życia bóstw. Ikonograficzne przedstawienia bogów nie są rzadkie, ale również trudne do interpretacji. Spotykane w całej Skandynawii metalowe blaszki oraz kamienie przedstawiające sceny z mitów stanowią często zagadkę. Niektóre postaci da się zidentyfikować poprzez ich atrybuty bądź sytuację, w której się znajdują.

Toponomastyka (nazewnictwo miejsc)

Nierzadkie jest kojarzenie bóstw z różnymi miejscami. Wiele miejscowości, lasów, wzgórz opatrzona została nazwami, które zawierają imię boga oraz dookreślenie. Imię Odyna najczęściej łączone jest ze słowami na określenie lasu ("-with"), wzgórza. Imię Thora również, ale także z określeniem przystani ("-hofn"), stąd dzisiejsza nazwa stolicy Wysp Owczych - Torshavn. Frej i Freja dookreślani są przez "-akr", "-aekr" czyli gospodarstwo, pole; bóg Uller przez "-vang" (pastwisko), Njord przez "-o" (wyspa).